„Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo” – tym poruszającym zdaniem rozpoczyna się czwarta Ewangelia. Jej wyjątkowość od razu przykuwa uwagę. Nie znajdziemy tu opowieści o narodzinach w Betlejem, lecz głęboką refleksję o odwiecznej relacji między Ojcem a Synem.

Autorem tekstu jest Jan, jeden z najbliższych uczniów Jezusa. Jako naoczny świadek wydarzeń, przekazuje nie tylko fakty, ale duchowe znaczenie misji Chrystusa. Jego dzieło, powstałe pod koniec I wieku, odpowiada na pytania ówczesnych wspólnot chrześcijańskich.

Struktura tekstu odzwierciedla główny cel: ukazanie boskości i człowieczeństwa Jezusa. Pierwsza część (rozdziały 1-12) koncentruje się na cudach potwierdzających Jego tożsamość. Druga (13-21) prowadzi przez mękę do zwycięstwa nad śmiercią.

Co wyróżnia tę Ewangelię? Symbolika światła, życia i prawdy tworzy spójną teologię. Każde słowo służy ukazaniu, że Chrystus jest drogą do Ojca. To zaproszenie do osobistego spotkania z Tym, który „dał moc stać się dzieckiem Bożym” (J 1,12).

Wprowadzenie do Ewangelii według św. Jana

Jan, syn Zebedeusza i Salome, początkowo należał do grona uczniów Jana Chrzciciela. Gdy spotkał Jezusa, stał się jednym z Jego najbliższych towarzyszy. W tekście nie wymienia swojego imienia, lecz subtelnie wskazuje na wyjątkową więź: „Był tam uczeń, którego miłował Jezus” (J 13,23). To właśnie ta relacja czyni go niezastąpionym świadkiem wydarzeń.

Po latach służby w Jerozolimie, gdzie współtworzył fundamenty kościoła razem z Piotrem i Jakubem, Jan przeniósł się do Efezu. Tam, pod koniec I roku wieku, spisał swoje wspomnienia. Otoczenie greckiej filozofii i wschodnich mistyków wpłynęło na sposób prezentacji nauk Chrystusa.

Dzieło dzieli się na dwie części. Pierwsza (1-12 rozdział) ukazuje cuda potwierdzające boskość Jezusa. Druga (13-21) koncentruje się na Jego ofierze. Jak sam wyjaśnia: „Abyście wierząc, mieli życie w Jego imieniu” (J 20,31).

Współczesnym czytelnikom Jan przekazuje nie tylko fakty, ale zaproszenie do osobistej relacji z Ojcem przez Syna. Jego perspektywa – łącząca żydowskie korzenie z uniwersalnym przesłaniem – pozostaje aktualna po dwóch tysiącleciach.

Cudowne znaki i symbolika Słowa

W tekście Jana cuda nabierają nowego wymiaru. Nie są tylko nadprzyrodzonymi wydarzeniami, lecz znakami wskazującymi na głębszą prawdę. Każde uzdrowienie czy rozmnożenie chleba odsłania boską tożsamość Chrystusa.

„Ja jestem chlebem życia” (J 6,35)

, zaprasza do zaspokojenia głodu duszy. Podobnieświatłość świata(J 8,12) kontrastuje z ciemnością ludzkich złudzeń.

Kluczowym pojęciem jest „godzina Jezusa”. Choć początkowo odnosi się do cudów, jej prawdziwy sens objawia się w męce:

„Nadeszła godzina, aby Syn Człowieczy został uwielbiony” (J 12,23)

. To kulminacja miłości prowadzącej doojca.

Symbolika wody i światła pokazuje uniwersalne przesłanie:

• Woda żywa – dar odnowy duchowej
• Chleb niebieski – pokarm dla wieczności
• Światło – przewodnik w moralnych wyborach

Te obrazy łączą się w jedno: Chrystus jest życiem w pełnym znaczeniu. Jak podkreśla autor:

„Słowo stało się ciałem” (J 1,14)

. To zaproszenie do przemiany przez zaufanie Jegosłowom.

Analiza teologiczna: Ewangelia według św. Jana

Unikalność teologicznej perspektywy autora objawia się w precyzyjnym połączeniu boskości i człowieczeństwa Jezusa Chrystusa. Już pierwsze zdanie tekstu wyjaśnia odwieczną naturę Logosu:

„Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo”

(J 1,1). To nie filozoficzna metafora, lecz objawienie przedwiecznej obecności Syna w Trójcy.

Autor zdecydowanie przeciwstawia się gnostyckim herezjom. Gdy doketyści negowali ludzkie ciało Chrystusa, Jan podkreślał: „Słowo stało się ciałem” (J 1,14). Jednocześnie broni boskości Syna przed arianami, ukazując Jego jedność z Ojcem:

„Ja i Ojciec jesteśmy jedno”

(J 10,30).

Kluczowe znaczenie mają sformułowania „Ja jestem”. Nawiązują do objawienia Mojżeszowi w krzaku gorejącym (Wj 3,14), potwierdzając boską tożsamość. W ustach Jezusa stają się deklaracją jedynego źródła życia i prawdy.

Teologia Jana odpowiada na problemy ówczesnego świata:

• Logos zakorzeniony w tradycji mądrościowej Starego Testamentu
• Równowaga między historycznym człowiekiem a wiecznym Bogiem
• Zbawienie poprzez komunię z Ojcem przez Syna

Ta nauka wciąż przemawia do współczesnego człowieka. Jak pisze autor: „Życie wieczne to poznanie Ciebie, jedynego prawdziwego Boga” (J 17,3). To zaproszenie do relacji wykraczającej poza czystą filozofię.

Duchowa podróż ku ostatecznej prawdzie

W ogrodzie oliwnym rozbrzmiewa przełomowe wyznanie: „JA JESTEM”. Gdy żołnierze cofają się przerażeni, widzimy potęgę prawdy, która nie potrzebuje mieczy. Jezus pokazuje, że Jego królestwo „nie jest z tego świata” – to zaproszenie do wolności serca.

W mowach pożegnalnych Chrystus tłumaczy:

„Ja jestem drogą i prawdą, i życiem”

(J 14,6). Te słowa stają się kompasem dla wierzących. Obietnica Ducha Świętego daje nadzieję:„Nie zostawię was sierotami”(J 14,18). Nawet w cieniu krzyża rozbrzmiewa zapewnienie o bliskościOjca.

Przesłuchanie u Piłata odsłania sedno misji. Gdy władca pyta: „Cóż to jest prawda?”, milczenie Jezusa mówi więcej niż słowa. Jego męka staje się drogą do życia. Jak sam zapowiedział:

„Jeżeli ziarno pszenicy nie obumrze, zostanie tylko samo”

(J 12,24).

Ta duchowa podróż kończy się pytaniem skierowanym do każdego: Czy pozwolisz, by prawda Chrystusa przemieniła twoje wybory? Jak mówił do uczniów: „Pokój zostawiam wam” (J 14,27). To dar wykraczający poziomy ludzkiego rozumienia.